پنج‌شنبه 9 فروردین 1403

میدان اسب دوانی استانبول

میدان اسب دوانی استانبول

میدان اسب دوانی قسطنطنیه، که امروزه میدان سلطان احمد (Sultanahmet Meydanı) نامیده می شود، میدان مسابقه ای عمومی بود که عمدتا از آن جهت برگزاری مسابقات ارابه رانی استفاده می شد. در این عرصه که در محله ی سلطان احمد قرار گرفته است، به جز مسابقات ارابه رانی، مراسم دربار، تاجگذاری و رژه نیز برگزار می شد؛ به همین دلیل این میدان برای بیشتر از 1000 سال مرکز ورزشی و اجتماعی امپراتوری بیزانس به شمار می رفت. امپراتور های بیزانس برای گذران وقت بیش از هر چیزی به مسابقات اسب دوانی علاقه داشتند و این گود مستطیل شکل بهترین مکان برای انجام این کار بود. میدان اسب دوانی قسطنطنیه در روز های اوجش به ستون های هرمی و مجسمه های زیبا آراسته بود و امروزه برخی از این سازه ها هنوز هم پابرجا هستند. این بنا که در سال های اخیر بازآرایی شده است، یکی از محبوب ترین تفرجگاه ها و مکان های ملاقات در استانبول است.

میدان اسب دوانی در ابتدا از دو طبقه گالری، یک مانع مرکزی، محفظه های شروع مسابقه و انتهایی به شکل نیم دایره واقع در جنوب – که به آن اسفِندُن ( Sphendone ) می گفتند و بخش هایی از آن هنوز سالم مانده است – تشکیل شده بود. گالری هایی که در گذشته بر فراز این بنای سنگی قرار داشتند، در جنگ صلیبی چهارم تخریب و در دوران عثمانی کاملا برچیده شدند؛ بسیاری از ستون های اولیه ی این بنا در ساخت مسجد سلیمانیه به کار رفتند.

میدان اسب دوانی به مدت 1000 سال قلب امپراتوری بیزانس و برای 400 سال مرکز زندگی در امپراتوری عثمانی محسوب می شد و عرصه ی بسیاری از اتفاقات سیاسی به شمار می رفت. در عصر بیزانس، دو تیم رقیب ارابه رانی، “سبز ها” و “آبی ها”، ارتباطات حزبی جداگانه ای داشتند. لازمه ی طرفداری از یک تیم، عضویت در یک حزب سیاسی بود و پیروزی هر تیم تاثیرات مهمی بر سیاست می گذاشت. برخی مواقع، تیم های سبز و آبی بر علیه امپراتور با یکدیگر متحد می شدند؛ در سال 532 بعد از میلاد یکی از مسابقات ارابه رانی با تظاهرات بر علیه مالیات های زیاد حکومت ژوستینین مختل شد. این اتفاق به شورش نیکا ( معترضان فریاد “نیکا” به معنی پیروزی سر داده بودند ) تبدیل شد و این شورش منجر به قتل عام ده ها هزار معترض در میدان اسب دوانی به دست نیرو های امپراتوری گشت. پس از این اتفاق مسابقات ارابه رانی برای مدتی ممنوع شدند.

سلاطین عثمانی نیز بر فعالیت های صورت گرفته در میدان اسب دوانی نظارت می کردند؛ اگر شرایط امپراتوری مطابق میل پیش نمی رفت، جمعیتی که در این مکان جمع شده بودند می توانستند شعله های اغتشاشی را بر افروخته کنند که به راحتی به شورش و سپس انقلابی بیانجامد. در سال 1826 سپاه ینی چری های فاسد ( محافظان شخصی سلطان ) به دستور سلطان اصلاح طلب، محمود دوم، در این میدان قتل عام شدند. در سال 1909، شورش هایی که در میدان اسب دوانی اتفاق افتادند باعث برکناری عبدالحمید دوم شدند.

با وجود اینکه میدان اسب دوانی برای امپراتور ها و سلاطین تهدیدی همیشگی محسوب می شد، هر کدام از آن ها به نوبه ی خود به زیبایی این مکان می افزودند و مرکزش را با مجسمه هایی متعلق به نقاط دور افتاده ی امپراتوری می آراستند. متاسفانه بسیاری از مجسمه های ارزشمندی که توسط استادان باستان تراشیده شده بودند از مکان اصلیشان ناپدید شده اند. سربازان جنگ صلیبی چهارم که در سال 1204 به قسطنطنیه ( که متحد مسیحی آن ها بود ) حمله کردند، بیشتر از همه مسئول این چپاول ها بودند.

آب نمای قیصر ویلهلم

در نزدیکی انتهای شمالی میدان اسب دوانی، آلاچیقی قرار گرفته است که سنگ کاری زیبایی داشته و “آبنمای قیصر ویلهلم” نامیده می شود. قیصر ویلهلم، امپراتور آلمانی در سال 1898 با سلطان عبدالحمید دوم دیدار کرد و در سال 1901 این آبنما را به نشانه ی دوستی به سلطان و مردمش تقدیم کرد. مونوگرام های واقع در داخل گنبد آلاچیق، به نشانه ی اتحاد سیاسی دو فرمانروا، نمایشگر طغری ( امضاء خوشنویسی شده ) عبدالحمید و حرف اول نام ویلهلم هستند.

سنگ یادبود تئودوسیوس

سنگ یادبود تئودوسیوس واقع در مرکز میدان، که از گرانیت صورتی ساخته شده است و تمییز نگه داشته شده، در دوران سلطنت توتمس سوم ( 1549-1503 ) در مصر کنده کاری و در معبد آمون-ره ی کارناک ( Amon-Re temple at Karnak ) برافراشته شده بود. تئودوسیوس بزرگ ( دوران سلطنت: 95-379 ) در سال 390 بعد از میلاد دستور داد که این سنگ از مصر به قسطنطنیه آورده شود. بر روی سکوی مرمرینی که زیر سنگ یادبود قرار گرفته، کنده کاری هایی از تئودوسیوس، همسرش، پسرانش، مقامات دولتی و محافظان سلطنتی در حال تماشای مسابقات ارابه رانی از لژ امپراتوری ( kathisma ) قابل مشاهده اند.

ستون مارپیچ

در جنوب سنگ یادبود، ستونی عجیب از حفره ای درون زمین سر برآورده است. این ستون که به “ستون مارپیچ” یا “ستون افعی” معروف است زمانی مرتفع تر بود و سه سر افعی بالای آن قرار داشتند. ستون مارپیچ که در اصل به منظور بزرگداشت پیروزیِ اتحادیه ی یونانی در برابر ایرانی ها در نبرد پلاته قالب گیری شده بود، از سال 478 قبل از میلاد تا حدود سال 330 بعد از میلاد که کنستانتین کبیر دستور انتقالش به پایتخت جدید را داد، مقابل معبد آپولو در دلفی ( یونان ) قرار گرفته بود. با اینکه این سازه در دوران بیزانس آسیب زیادی دیده بود، سر های افعی ها تا اوائل قرن 18 ام سالم ماندند. تنها قسمتی که امروزه از این سر ها باقی مانده، فک بالایی یکی از افعی هاست که در یکی از زیرزمین های ایا صوفیه پیدا شده و هم اکنون در موزه های باستان شناسی استانبول نگهداری می شود.

بنای یادبود سنگ سخت

سربازان جنگ صلیبی چهارم پس از غارت ایا صوفیه در سال 1204، تمامی ورقه های روی “بنای یادبود سنگ سخت” – واقع در انتهای جنوبی میدان اسب دوانی – را با این تصور اشتباه که جنسشان از طلا است، کندند ( در واقع این سازه از برنز ساخته شده و با طلا پوشانده شده بود ). سنگ مرکزی این بنای یادبود همچنان سالم است و با نام “سنگ یادبود دیوار دار” شناخته می شود. سربازان صلیبی همچنین “ارابه ی پیروزی” معروف ( Triumphal Quadriga ) – چهار اسب که با برنز ساخته شده اند – را دزدیده و بر فراز در اصلی کلیسای جامع سنت مارکو، واقع در ونیز، نصب کردند؛ از آنجاییکه اصل سازه جهت نگهداری به داخل کلیسا منتقل شده، امروزه کپی ای از این سازه در آنجا قرار گرفته است.

مجسمه ی پورفیریوس

جهت بزرگداشت پورفیریوس – ارابه ران معروف زمان خود، که برای دو حزب سبز و آبی مسابقه می داد – هفت مجسمه در مانع مرکزی میدان اسب دوانی قرار داده شدند. هیچکدام از این مجسمه ها سالم باقی نمانده اند. امروزه تنها پایه ی دو عدد از این سازه ها سالم هستند و در موزه های باستان شناسی استانبول به نمایش گذاشته شده اند.

نحوه دسترسی به میدان سلطان احمد یا هیپودروم 
دسترسی به منطقه سلطان احمد که میدان اسب دوانی یا هیپودروم در آن قرار دارد، از طریق تراموا امکان پذیر می‌باشد. ایستگاه منطقه سلطان احمد بعد از پل امینونو چندین ایستگاه دیگر قرار دارد. شما در این منطقه می‌توانید شاهد حضور توریست‌های بسیار زیادی باشید که خود حاکی از اهمیت ویژه این منطقه توریستی برای آن‌ها می‌باشد. مشخصه بزرگ میدان هیپودروم وجود مسجد ایاصوفیه و مسجد سلطان احمد می‌باشد که از طریق گذرگاهی در داخل درب پشتی ورود به مسجد ایا صوفیه می‌شود به کاخ موزه توپکاپی وارد شد.

نقشه و موقعیت جغرافیایی میدان اسب دوانی استانبول

منبع:bit.ly/2I7G7qc 

 

 

درباره‌ی سارا علیزاده

همچنین ببینید

10 ساختمان تاریخی ساخته شده به سبک غربی در استانبول

10 ساختمان تاریخی ساخته شده به سبک غربی در استانبول با هزاران سال سابقه استانبول …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

8 + 6 =